Bir Felsefe ve Bilim İnsanının Hayat Yolculuğu
Teoman Duralı, Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli felsefe ve bilim insanlarından biri olarak, hem akademik çalışmaları hem de entelektüel mirasıyla iz bırakmış bir isimdir. 7 Şubat 1947’de Zonguldak’ın Kozlu ilçesinde dünyaya gelen Duralı, çok kültürlü bir aile yapısı içinde yetişmiş ve bu durum, onun düşünce dünyasını şekillendiren önemli bir etken olmuştur.
Aile Kökenleri ve Erken Yaşam
Teoman Duralı’nın ailesi, kökleri farklı coğrafyalara uzanan bir mozaik gibidir. Babası Sabih Duralı, Yunanistan’ın Langaza köyünde doğmuş bir mühendisti. Dedesi Langaza’da ağır ceza reisi, büyük dedesi ise Gümülcine müftüsüydü. Sabih Bey, 1927 yılında devlet bursuyla Almanya’nın Chemnitz şehrine mühendislik eğitimi almaya gönderildi. Burada, protestan kültürüyle yetişmiş bir Alman olan Hilda Kohlschmidt ile tanıştı ve 1930 yılında evlendi. Hilda Hanım, koyu bir Alman milliyetçisiydi ve Türkiye’ye geldikten sonra hep vatan hasreti çekti. Bu durum, aile içinde kültürel bir zenginlik yaratsa da, zaman zaman zorluklara da neden oldu.
Sabih Bey, Türkiye’ye döndükten sonra Genelkurmay Başkanlığı, Kayseri uçak fabrikası, Eskişehir tank fabrikası ve Kırıkkale silah fabrikalarında çalıştı. 1954 yılında Demokrat Parti’den Zonguldak milletvekili seçildi. Teoman Duralı’nın ağabeyi Kaya Duralı ise 1931 yılında Chemnitz’te doğdu ve Galatasaray Lisesi’nden mezun oldu.
Eğitim Hayatı ve Akademik Kariyer
Teoman Duralı, ilkokulu Zonguldak’ta, ortaokul ve liseyi ise TED Ankara Koleji’nde tamamladı. 1973 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nden mezun oldu. Üniversite yıllarında hocası Nermi Uygur’un teklifiyle 1975 yılında aynı bölümde asistan olarak göreve başladı. Bu, onun akademik kariyerinin başlangıcı oldu.
1977 yılında biyoloji felsefesi üzerine yazdığı tezle felsefe doktoru unvanını aldı. 1978 yılında NATO bursuyla Paris’te biyoteknoloji seminerlerine katıldı. 1982 yılında yardımcı doçent, aynı yıl biyoloji felsefesi üzerine yaptığı çalışmayla doçent oldu. 1985 yılında ABD’deki Pennsylvania State University’de Kant’ın “A Priori Bilgi İstidâdı” üzerine çalışmalarını tamamladı ve 1988 yılında profesör unvanını aldı.
Uluslararası Akademik Çalışmalar
Teoman Duralı, akademik kariyeri boyunca birçok uluslararası kurumda görev aldı. 1992-1993 yıllarında Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi’nde, 1994 ve 2003 yıllarında Viyana Üniversitesi Bilim Felsefesi Bölümü’nde misafir öğretim üyesi olarak bulundu. 1995-1997 ve 1999 yıllarında Kuala Lumpur’daki International Institute of Islamic Thought and Civilisation’da çalıştı. 1996 yılında İstanbul Üniversitesi araştırma fonu desteğiyle Orta Asya Türk cumhuriyetlerinde (Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan) araştırma gezileri yaptı. Kazakistan’daki Ahmet Yesevi Üniversitesi’nde de bir süre görev yaptı.
1999 yılında İstanbul Üniversitesi Felsefe Tarihi Anabilim Dalı Başkanı oldu. 2009-2015 yılları arasında Kırklareli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi’nde dekanlık yaptı ve fakültenin felsefe bölümünü kurdu. 2016 yılında Bülent Ecevit Üniversitesi tarafından kendisine fahri doktora unvanı verildi.
Entelektüel Mirası ve Eserleri
Teoman Duralı, felsefe, bilim, biyoloji ve kültür tarihi gibi alanlarda birçok önemli eser kaleme aldı. Kant, biyoloji felsefesi, İslam düşüncesi ve modern bilim üzerine yaptığı çalışmalarla tanındı. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları dergisinin yayın yönetmenliğini yaptı ve bu dergi, Türkiye’de felsefe ve bilim alanında önemli bir referans kaynağı haline geldi.
Duralı, TRT 2’de “Felsefe Söyleşileri” adlı bir program yaparak felsefeyi geniş kitlelere ulaştırmayı amaçladı. Programda, felsefenin temel sorularını ve güncel meselelerini ele aldı.
Kişisel Yaşamı ve İlgi Alanları
Teoman Duralı, futbol tutkunu bir isimdi ve Galatasaray’a büyük bir sevgi beslerdi. Hayatta militanca bağlandığı tek şeyin Galatasaray olduğunu söylerdi. Babasının anne tarafı Çerkes, baba tarafı Türkmen; annesi Alman, eşi ise Fransız kökenliydi. Evli ve iki çocuk babası olan Duralı, çok dilli bir entelektüeldi. İngilizce, Fransızca, Almanca, Latince, Yunanca, İtalyanca, Felemenkçe, İspanyolca, Rusça ve Malayca gibi birçok dil biliyordu.
Vefatı ve Mirası
Teoman Duralı, 6 Aralık 2021 tarihinde İstanbul’daki evinde kanser nedeniyle 74 yaşında hayata veda etti. Ölümünden önce İstanbul Üniversitesi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi ve İbni Haldun Üniversitesi’nde ders vermeye devam ediyordu. Türkiye Bilimler Akademisi şeref üyesi olan Duralı, felsefe ve bilim alanında bıraktığı eserler ve yetiştirdiği öğrencilerle Türkiye’nin entelektüel mirasına büyük bir katkı sağladı.
