Çorlulu Ali Paşa Külliyesi: Osmanlı’nın Son Mimari İncisi

Çorlulu Ali Paşa Külliyesi, İstanbul’ da bulunan tarihi bir yapıdır.  Klasik Osmanlı üslûbunun son temsilcilerinden biridir. 1707-1709 yılları arasında inşa edilen külliye, cami, tekke, medrese, kütüphane, hazîre ve meşrutalardan oluşan bir yapılar bütünüdür.

Çorlulu Ali Paşa Külliyesi’nin Tarihi

Çorlulu Ali Paşa Külliyesi, II. Mustafa’nın damadı ve III. Ahmed’in sadrazamlarından olan Çorlulu Ali Paşa tarafından yaptırılmıştır. Külliye, İstanbul’un Çarşıkapı bölgesinde, eski Simkeşhâne binasının yerinde konumlanmıştır. İlk olarak cami ve tevhidhane olarak kullanılan yapı, ardından diğer bölümler eklenerek külliye tamamlanmıştır. Zaman içinde çeşitli onarımlar geçiren külliye, büyük ölçüde orijinal şekliyle günümüze ulaşmıştır.

Mimari Özellikler ve Yapılar

Külliye, kuzey-güney doğrultusunda ikiye ayrılmış bir arsa üzerinde inşa edilmiştir. Batı kısmında cami ve tekke, doğu kısmında ise medrese ve kütüphane bulunmaktadır. Güney sınırında Yeniçeriler Caddesi’ne açılan cami-tekke ve medrese girişleri yer almaktadır.

Cami ve Tevhidhane: Kare planlı bir harim ile beş gözlü son cemaat yerinden oluşan cami, beyaz mermer kemerler ve kubbe yapılarıyla dikkat çekmektedir. Lâle Devri sonrası Osmanlı mimarisinde barok üslûp etkilerini hissettiren püsküllü başlıklar, yapının önemli detaylarındandır. Cami girişindeki sülüs yazılı kitâbe ve iç mekandaki kalem işleri, klasik Osmanlı üslûbunu yansıtır.

Tekke Hücreleri: Toplam on üç adet olan tekke hücreleri, kuzey-güney doğrultusunda uzanan on iki kubbeli hücre ve bir tonoz örtülü hücreden oluşur. Hücrelerin önünde mermer sütunlar ve baklavalı başlıklarla donatılmış revaklar bulunmaktadır.

Medrese ve Kütüphane: Medrese, dikdörtgen planlı bir avlu etrafında düzenlenmiştir. Güneydoğu köşesinde sekizgen prizma biçimindeki dershane, kuzeyinde ise kütüphane yer alır. Dershanenin kubbesi ve giriş revakı, özenli işçilikle dikkat çeker. Medrese hücreleri, kesme küfeki taşı ile örülmüş duvarları ve aynalı tonoz örtüleriyle tekke hücrelerine benzer.

Şadırvan ve Hazîre: Külliyenin merkezinde yer alan şadırvan, klasik üslûbun oranlarını yansıtır. Hazîre ise bâninin kabrinin de bulunduğu, caddeye açılan pencereleri ve barok üslûp taşıyan çeşmesiyle önemli bir alandır.

Külliyenin Günümüzdeki Kullanımı

Çorlulu Ali Paşa Külliyesi, günümüzde farklı işlevlerle kullanılmaktadır. Cami ve tevhidhane ibadethane olarak hizmet verirken, medrese ve tekke hücreleri turistik eşya dükkânı olarak kullanılmaktadır. Medrese avlusu kahvehane, kütüphane ise imam meşrutası olarak hizmet vermektedir.

Çorlulu Ali Paşa Külliyesi, İstanbul’un tarihî ve mimari zenginliğini yansıtan önemli bir yapıdır. Klasik Osmanlı mimarisinin son örneklerinden biri olarak, hem yerli hem de yabancı ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. Külliyenin tarihi, mimari özellikleri ve günümüzdeki kullanımı hakkında detaylı bilgi sahibi olmak, İstanbul’un kültürel mirasına dair önemli bir perspektif sunmaktadır.