Orhan Kemal’in Vefatının 54. Yılı
Türk edebiyatının unutulmaz isimlerinden Orhan Kemal, vefatının 54. yılında anılıyor. “Ekmek Kavgası”, “Hanımın Çiftliği”, “Murtaza”, “72. Koğuş” ve “Gurbet Kuşları” gibi önemli eserleriyle tanınan yazar, roman, şiir ve oyun alanlarında iz bırakan çalışmalara imza attı.
Hayatının İlk Yılları
Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü olan Orhan Kemal, 15 Eylül 1914’te Adana’nın Ceyhan ilçesinde doğdu. Çocukluğunun ilk yıllarını Adana’da geçiren Kemal, Birinci Dünya Savaşı sonrası Fransız işgali nedeniyle ailesiyle birlikte Niğde ve Konya’ya göç etti. Babasının Kastamonu milletvekili olarak 1. Meclis’e girmesiyle Ankara’ya yerleşen aile, 1930’da Abdülkadir Kemali Bey’in Ahali Cumhuriyet Fırkası’nı kurmasının ardından Suriye’ye zorunlu göç etti. Eğitimini ortaokul son sınıfta bırakmak zorunda kalan Kemal, Adana’ya geri dönerek çeşitli işlerde çalıştı. 1937’de Nuriye Hanım ile evlenen yazar, dört çocuk sahibi oldu.
Edebiyat Yolculuğu
Orhan Kemal, yazı hayatına şiirle başladı. İlk şiiri 1939’da Reşat Kemal takma adıyla yayımlandı. Ancak daha sonra hikaye ve roman yazarlığına yönelerek Orhan Kemal adını kullanmaya başladı. Panait Istrati ve Maksim Gorki’den etkilenen yazarın öyküleri, 1941-1943 yılları arasında “Yürüyüş” ve “İkdam” gazeteleri ile “Yurt ve Dünya” dergisinde yayımlandı.
Askerlik görevi sırasında 5 yıl hapse mahkum edilen Kemal, Bursa Cezaevi’nde Nazım Hikmet ile tanıştı. Hikmet’in denemelerini beğenmesi üzerine roman yazmaya yönelen Orhan Kemal, Nazım Hikmet ile olan anılarını “Nazım Hikmet’le 3,5 Yıl” adlı kitabında topladı.
Eserleri ve Sinema
Orhan Kemal, eserlerinde toplumsal yaşamın değişim dönemlerini birey-toplum ilişkileri çerçevesinde gerçekçi bir biçimde ele aldı. Fabrika işçilerinden tarlada çalışan işçilere kadar geniş bir yelpazede yoksul kesimin yaşamını anlatan yazar, çağdaş Türk edebiyatında özgün bir yer edindi. “72. Koğuş”, “Murtaza”, “Eskici Dükkanı” ve “Kardeş Payı” gibi eserleri tiyatroya uyarlandı. “72. Koğuş” ile 1967’de Ankara Sanat Severler Derneği tarafından “En İyi Oyun Yazarı” ödülüne layık görüldü.
1950’lerde sinemaya da ilgi duyan Kemal, birçok film senaryosu yazdı. İlk Orhan Kemal uyarlaması 1960’ta Atıf Yılmaz tarafından çekilen “Suçlu” filmi oldu.
Ödülleri ve Vefatı
Orhan Kemal, “Kardeş Payı” öyküsüyle 1958’de, “Önce Ekmek” ile 1969’da “Sait Faik Hikaye Armağanı” kazandı. “Önce Ekmek” eseri aynı yıl Türk Dil Kurumu tarafından verilen “Öykü Ödülü”nü de aldı. 2 Haziran 1970’te Bulgar Yazarlar Birliği’nin davetiyle Sofya’ya giden yazar, burada geçirdiği kalp krizi sonucu 56 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi Türkiye’ye getirilerek Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Orhan Kemal Mirası
Vefatının ardından Orhan Kemal’in anısına her yıl “Orhan Kemal Roman Armağanı” verilmeye başlandı. 2000 yılında açılan Orhan Kemal Müzesi’nde yazarın fotoğrafları, kitaplarının ilk baskıları, çalışma masası, mektupları, gözlüğü ve kıyafetleri sergileniyor. Bu yıl ödül, “Devridaim” romanıyla yazar Ezgi Tanergeç’e verildi.
Orhan Kemal‘in sanatının temel amacı, “İnsanlığın, insanlık tarafından, insanlık için yönetilme çabası adına sanat” idi. 27 roman, 12 öykü kitabı, 5 oyun ve çeşitli dergilerde yayımlanmış şiirleriyle Orhan Kemal, çağdaş Türk edebiyatının en önemli isimlerinden biri olarak anılmaya devam ediyor.
