Osman Gazi (1258 – 1326)
Osmanlı Devleti’nin kurucusudur. 1299 yılında bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı Beyliği’ni kurmuş, 1326’ya kadar yaklaşık 27 yıl hüküm sürmüştür. Babası Ertuğrul Gazi, annesi Hayme Ana’dır. En bilinen oğlu, yerine geçen Orhan Gazi’dir.
Anadolu’daki diğer beyliklerle savaşmak yerine, Bizans’a karşı gaza anlayışıyla batıya yönelmiştir. Karacahisar, Bilecik, İnegöl ve Yenişehir gibi önemli yerleri fethetmiş; Bursa kuşatması sırasında vefat etmiş, şehir oğlu Orhan Gazi tarafından alınmıştır. Vasiyeti üzerine Bursa’ya gömülmüştür.
Adaletli, halkla iç içe ve İslam’a bağlı bir lider olarak tanınır. Kurduğu küçük beylik, zamanla büyük bir imparatorluğa dönüşecektir.
Orhan Gazi (1281–1362)
Osmanlı Devleti’nin ikinci hükümdarı olan Orhan Gazi (1281–1362), babası Osman Gazi’nin kurduğu beyliği, siyasi, askerî ve idarî açıdan bir devlete dönüştüren liderdir. 1326 yılında Osman Gazi’nin vefatının ardından tahta çıkan Orhan Gazi, yaklaşık 36 yıl süren uzun ve istikrarlı bir yönetim sergilemiştir.
Orhan Gazi’nin dönemi, Osmanlı’nın kuruluş aşamasının en kritik safhasıdır. Bursa’nın fethiyle (1326) birlikte Osmanlılar ilk kez büyük bir şehir merkezine sahip olmuş, bu gelişme devlete kurumsal bir kimlik kazandırmıştır. Bursa, hem siyasi merkez olmuş hem de mimari, kültürel ve ekonomik gelişim için bir üs haline gelmiştir.
Bizans İmparatorluğu’nun zayıflamasından ustaca yararlanan Orhan Gazi, 14. yüzyılın ilk yarısında İznik (1331) ve İzmit (1337) gibi stratejik şehirleri ele geçirmiş, böylece Osmanlılar Marmara’nın kuzeybatısında kalıcı bir hâkimiyet kurmuştur. Bu fetihler, yalnızca toprak genişlemesi değil, aynı zamanda Bizans’a karşı psikolojik üstünlüğün de kazanılması anlamına gelir.
Orhan Gazi, yalnızca askerî başarılarıyla değil, devlet teşkilatlanmasıyla da Osmanlı tarihine damga vurmuştur. İlk kez düzenli bir ordu oluşturmuş, “Yaya ve Müsellem” adını taşıyan bu birlikler, ileride Yeniçeri Ocağı’nın temellerini oluşturacaktır. Ayrıca ilk Osmanlı parası (akçe) onun döneminde basılmış, böylece ekonomik bağımsızlık yönünde önemli bir adım atılmıştır.
İznik Medresesi’nin açılması, Orhan Gazi döneminde ilim ve eğitim faaliyetlerinin devlet eliyle desteklenmeye başladığını göstermesi açısından önemlidir. Bu gelişme, ileride Osmanlı’nın “ilim ve devlet” dengesini kuran yapısının başlangıcı sayılır.
Yine bu dönemde Osmanlılar ilk kez Rumeli’ye (Avrupa kıtası) adım atmış, Bizans’a yardım için gönderilen birlikler vasıtasıyla Gelibolu Yarımadası’na geçilmiştir. Bu geçiş, ileride Balkanlar’a yönelik büyük fetih hareketlerinin başlangıcını oluşturacaktır.
I. Murad Hüdavendigâr (1326–1389)
Osmanlı Devleti’nin 3. padişahı olan I. Murad, 1362-1389 yılları arasında hükümdarlık yapmıştır. Babası Orhan Gazi’nin vefatıyla tahta geçmiş, Osmanlı’yı beylikten güçlü bir devlete dönüştürmüştür.
Onun döneminde Osmanlı, ilk kez sistemli bir devlet yapısına kavuşmuştur. Divan teşkilatı, vezirlik, yeniçeri ocağı ve tımarlı sipahi sistemi bu dönemde kurumsallaşmıştır.
Balkanlarda büyük fetihler gerçekleştirmiştir: Sırpsındığı (1364), Çirmen (1371) ve Kosova (1389) savaşlarıyla Osmanlı’nın Avrupa’daki varlığı sağlamlaşmıştır. Kosova Meydan Muharebesi’nde savaş sonrası şehit edilmiştir.
I. Murad, Osmanlı’nın devlet kimliğini pekiştiren, hem askerî hem idarî temelleri atan, büyük bir kurucudur. Yerine oğlu Yıldırım Bayezid geçmiştir.
